خانه بروجردی ها

خانه بروجردی ها

خانه بروجردی‌ها از معروف ترین بناهای شهر کاشان و از آثار تاریخی شهر کاشان در محله سلطان امیر احمد در جنوب شرقیِ شهر کاشان واقع شده. خانه بروجردی ها در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری ساخته شده و تحت شماره ۱۰۸۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده‌ است. خانه ی بروجردی‌ها نمونه یکی از خانه‌های مسکونی اعیان نشین دوره قاجار در کاشان است و اکنون محل اداره میراث فرهنگی کاشان است. بروجردی‌ها با بادگیرهای قرینه هلالی شکل زیبایی بر بام تالار و کلاه فرنگی روی آن یکی از زیباترین جلوه‌های معماری ایرانی را به معرض نمایش می‌گذارد. نقاشی‌های ارزنده و گچ ‌بری‌های خانه بروجردی‌ها زیر نظر دو هنرمند بزرگ و نامدار نقاشی ایران دوران قاجار "مرحوم میرزا ابوالحسن غفاری کاشان" (بنیانگذار اولین مدرسه نقاشی در ایران) و برادرزاده اش "مرحوم میرزا محمدخان غفاری کاشانی" ملقب به «کمال الملک» ترسیم و طرح های گچ بری خانه نیز با نظارت این دو استاد به انجام رسیده است.
بانی این خانه، حاج سید حسن نطنزی از بازرگان ‌های نطنزی مقیم کاشان و معمار آن استاد علی مریم کاشانی بوده‌ است. خانه بروجردی‌ها در دو طبقه و در بعضی قسمت‌ها مثل قسمت جنوبی که با سرداب دارای سه طبقه است نمادی از خانه های سنتی ایران است. خانه بروجردی ها در زمینی به مساحت تقریبی 1700 مترمربع ساخته شده و مساحت این بنا حدود ۳۰۰۰ مترمربع و شامل دو حیاط اندرونی و بیرونی و مشتمل است بر دو ورودی اصلی و فرعی، هشتی، راهرو، حیاط، تابستان نشین، زمستان نشین، آشپزخانه، حیاط‌های سرپوشیده در اطراف و زیرزمینی وسیع.
خانه بروجردی ها متناسب با خصوصیات اقلیمی و شرایط آب و هوایی منطقه کویری کاشان طراحی و ساخته شده، به گونه‌ای که در گرمای شدید تابستان هوای خنک و بسیار مطبوعی از طریق بادگیرهای واقع در بالای پشت بام به صورت طبیعی و دائمی به زیرزمین‌ها سرازیر شده و در آن‌ها جریان می‌یابد.
این بنا از نظر خصوصیات محلّی و عناصر معماری و تزیینات داخلی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. نقاشی‌های این بنا در شیوه‌های متنوع و با رنگ و روغن و آبرنگ و زیر نظر هنرمند نامدار، مرحوم میرزا محمد خان غفاری ملقب به «کمال‌الملک» طراحی و اجرا شده است. در بام تالار نیز نورگیرها و بادگیرهای بسیار جالب خودنمایی می‌‌کند که از نظر طرح و اجرا در زمره آثار بدیع معماری سنتی ایران است.
بر خلاف تصور عامه، این خانه به اهالی بروجرد متعلق نبوده، بلکه چون مراودات تجاری این بازرگانان نطنزی الاصل کاشانی بیشتر با تجار شهر بروجرد انجام می‌شده، لذا کاشانی‌ها به ایشان بروجردی می‌گفته‌اند! به همین مناسبت، محل سکونت ایشان هم به خانه ی بروجردی شهرت یافته است. معمار طراح و سازنده خانه بروجردی یکی از معمارهای چیره دست کاشان، به نام استاد علی مریم کاشی بوده است که خانه طباطبایی‌ها (واقع در همین محله) و تیمچه امین الدوله (واقع در بازار میانچال کاشان) از دیگر آثار این معمار هنرمند است.
بنابر اظهارات موثق ساخت این مجموعه در حدود ۱۸ سال یعنی از سال ۱۲۹۲ تا سال ۱۳۱۰ هـ.ق به درازا کشیده و در آن بیش از ۱۵۰ بنّا و هنرمند گچ کار و آیینه کار و دیگر هنرمندان به‌کار گرفته شده‌اند.
خانه بروجردی به طور کلی شامل دو بخش بیرونی و اندرونی است:
الف) بخش بیرونی
قسمت بیرونی خانه در حقیقت همان عمارت و حیاطی است که اکنون مورد بازدید علاقه مندان قرار می‌گیرد و شامل این بخش‌ها می‌باشد: راهرو ورودی، حیاط مرکزی، تالار سرپوشیده و نورگیر فوقانی آن، ایوان جنوبی، اتاق‌های تابستانی و حیاط‌های خلوت بین اتاق‌ها و بالا خانه‌هایی که به صورت قرینه در دو طرف تالار اصلی قرار گرفته‌اند، بادگیرها و زیرزمین (سرداب)، اتاق پنج دری زمستانی که بدنه داخلی آن از گچ بری بسیار ظریفی با طرح گل و مرغ تزئین شده است، اتاق‌های آفتاب گیر زمستان، بهار خواب جبهه شمالی، طارمی و قسمت غربی و سایر فضاها.
ب) بخش اندرونی
اندرونی خانه بروجردی خود شامل دو قسمت است :
ـ قسمت جنوبی که دارای یک حیاط مرکزی و تالار بزرگ پذیرایی مزین به آیینه کاری است و در دو طرف تالار بالاخانه هایی ساخته شده که رو به داخل تالار باز می‌شود. در ضمن در اطراف تالار بزرگ اتاق‌های گوشواره بنا شده است.
ـ قسمت شمالی که عبارت است از یک حیاط خلوت، اتاق پنج دری ساده، صندوق خانه، اتاق نشیمن و سردابی بزرگ که این سرداب در حقیقت طبقه ی تحتانی تالار بزرگ قسمت اندرونی است.
در دیوار شاهنشین، تصاویری از شاهان قاجار، به شیوه‌ای متأثر از نقاشی اروپایی، ترسیم شده است. روی بعضی دیوارها مناظری با رنگ آبی کشیده ‌اند که هیچکدام اصالت ایرانی ندارند، لباس اشخاص کاملاً اروپایی است. این بنا در اواخر دوره پهلوی به علت بی توجهی ساکنان آن رو به نابودی می‌رفت، اما پس از ثبت با شماره 1083 در فهرست آثار تاریخی، بازسازی شد و کاربری فرهنگی ـ اداری گرفت.
همان طور که گفته شد خانه بروجردی‌ها به صورت اندرونی و بیرونی است و قسمت بیرونی آن از سال ۱۳۵۳هـ.ش به تملک سازمان میراث فرهنگی درآمده و در فهرست آثار تاریخی کشور ثبت شده است و بخش اندرونی که در شمال شرقی و شرق بنا واقع است هنوز تحت مالکیت خصوصی می‌باشد.

Please publish modules in offcanvas position.